12 εμπειρίες γύρω από τα Σύβοτα

Πεζοπορίες για αρχάριους και προχωρημένους, ιππασία, rafting και βουτιές σε βάθρες, κολύμπι σε εξωτικές παραλίες, απολαυστικά ηλιοβασιλέματα, χορταστικές αρχαιολογικές περιηγήσεις. Η Θεσπρωτία είναι μοναδική και ανεξάντλητη.

Της Όλγα Χαραμή

01. ΟΥΖΟ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΝΑ ΣΤΗ ΣΑΓΙΑΔΑ (43χλμ. – 1 ώρα από τα Σύβοτα)
Μια μικρή περατζάδα, μια μεγάλη παραλία, δύο – τρία ταβερνάκια που στήνουν τραπέζια μπροστά στο νερό. Ούζο στα ποτήρια, ολόφρεσκα ψάρια και θαλασσινά, ένα φαντασμαγορικό ηλιοβασίλεμα και θέα στην Κέρκυρα. Αυτό είναι το σκηνικό που σας περιμένει στο ψαροχώρι της Σαγιάδας, μόλις 10χλμ. από τα σύνορα με την Αλβανία. Οι παραλίες Κεραμίδι και Στροβίλι βορειότερα και το παλιό χωριό με τα πέτρινα σπίτια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής είναι λόγοι για να πάτε στην Σαγιάδα έτσι κι αλλιώς ωστόσο όλοι θα σας στείλουν εδώ για φαγητό. Γιατί τα ψάρια που σερβίρονται στο δημοφιλές μεταξύ των σκαφάτων του Ιονίου λιμανάκι Σκάλωμα κυριολεκτικά… σπαρταράνε: 700 οι κάτοικοι του χωριού, 50 τουλάχιστον οι ψαράδες!

02. ΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΑΛΑΜΑ (60χλμ., 1 ώρα και 20′ από τα Σύβοτα)
Με μήκος περίπου 115χλμ., είναι από τους μεγαλύτερους ποταμούς Ηπείρου. Πηγάζει κοντά στην Νεμέρτσικα Ιωαννίνων και εκβάλλει στο Ιόνιο, σχηματίζοντας ένα εντυπωσιακό δέλτα ανάμεσα στην Ηγουμενίτσα και την Σαγιάδα. Στην αρχαιότητα ονομαζόταν Θύαμις και ήταν πλωτός, γι’ αυτό και στις όχθες του έχουν ανασκαφεί αρχαίες και βυζαντινές πόλεις και υπάρχουν μύλοι και γεφύρια. Από τα πιο εντυπωσιακά σημεία (και πιο εύκολα στην πρόσβαση) είναι τα Στενά και οι εκβολές του. Στα Στενά βρίσκεται και η ερειπωμένη γέφυρα της Μπολιάνας, ενώ στην πλάγια του βουνού – στη θέση Πέντε Εκκλησιές – η βυζαντινή πολύ Οσδίνα, όπου θα δείτε και τους ωραίους ναούς των Ταξιαρχών και της Κοίμησης της Θεοτόκου. Στο δέλτα του ποταμού, το οποίο μπορείτε να προσεγγίζετε από τον από το χωριό Ράγιο, η περιήγηση στους χωματόδρομους είναι περίπλοκη λόγω των πολλών διακλαδώσεων, ωστόσο εικόνες μαγεύουν παραποτάμια δάση, λιμνοθάλασσες με εκατοντάδες είδη πουλιών, καλαμιώνες, υγρολίβαδα, ζώα που βοσκούν αμέριμνα. Για περισσότερες διαδρομές και αξιοθέατα στις όχθες του ποταμού, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του Φορέα Διαχείρισης Καλαμά και Αχέροντα: www.kalamas-acherontas.gr

03. ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΣΕ ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ (45-50χλμ., 1 ώρα και 10′ από τα Σύβοτα)
Μονή Γερομερίου, Μονή Αγίου Μηνά Κοκκινολιθαρίου, ασκητάριο Οσίου Νείλου: τρία προσκυνήματα διαφορετικά από όλα τ’ άλλα- κυρίως λόγω θέσης- τα οποία σχετίζονται μεταξύ τους και είναι πολύ αγαπητά στους ντόπιους. Ο Όσιος Νείλος είαι ένα ταπεινό, σπηλαιώδες εκκλησάκι μέσα στο βράχο Ροδάνι, πάνω από το οποίο βρίσκεται το ασκηταριό όπου έζησε για λίγα χρόνια ο όσιος. Ο ίδιος, μαζί με τη μικρή αδελφότητα που σχημάτισε, ίδρυσε στις αρχές του 14ου αιώνα τη Μονή Γηρομερίου, η οποία υπήρξε σπουδαίο μόνο αστικό κέντρο την εποχή του Δεσποτάτου της Ηπείρου και φιλοξένησε ιερατική σχολή και κρυφό σχολειό. Τοιχογραφίες δύο φάσεων- μία μίξη βυζαντινής και δυτικής τέχνης του 16ου αιώνα και μία λαϊκότροπη του 17ου αιώνα εντυπωσιάζουν στο εσωτερικό της και θα σας μιλήσουν για αυτές οι τρεις μοναχοί που ζουν εδώ. Μετόχι της μονής είναι ο Άγιος Μηνάς στο Κοκκινολιθάρι (φωτογραφία). Χρονολογείται στο 18ο αιώνα και βρίσκεται στην κορυφή ενός μικρού κωνικού βράχου που του δίνει το προσωνύμιο “μετέωρο της Ηπείρου”. Παρότι οι περισσότεροι φτάνουν εδώ για τη δροσιά και την ταβέρνα της πλατείας, όλοι έχουν να θυμηθούν ένα θαύμα του αγίου!

04. ΠΕΖΟΠΟΡΙΑ ΚΑΙ ΚΟΛΥΜΠΙ ΣΤΙΣ ΒΟΘΝΕΣ (50 χλμ., 1 ώρα και 15′ από τα Σύβοτα)
Μεγάλες βάθρες με κρυστάλλινα νερά, καταρράκτες, νερά που τρέχουν από παντού, πλούσια βλάστηση. Οι Βόθνες είανι οι μικρές λίμνες που σχηματίζονται διαδοχικά κατά μήκος του ρέματος της Δάφνης – οπότε μπορείτε να περπατήσετε όσο αντέχετε. Όσο πιο βαθιά στο φαράγγι μπαίνετε βέβαια, τόσο ωραιότερο γίνεται το σκηνικό. Για να τις προσεγγίσετε, θα χρειαστεί να πεζοπορήσετε για μία ώρα περίπου στο ωραίο καλντερίμι του Λάγγαρη, που ξεκίνα λίγα χιλιόμετρα πριν από το χωριό Κοκκινολιθάρι (υπάρχει σχετική πινακίδα) και κατασκευάστηκε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Μέσω αυτού μετακινούνταν οι νομάδες της Ηπείρου αλλά και μεταφερόταν προς τα Γιάννενα το όνομαστο τότε αλάτι την Σαγιάδας.

05. ΟΙ ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ ΣΤΑ ΓΙΤΑΝΑ (40 χλμ. – 1 ώρα από τα Σύβοτα)
Σωκράτης, Αρμοδίκα, Νικόμαχος, Αλέξανδρος, Νικόφων: Τα ονόματα αυτά είναι αραγμένα σε εδώλια που βρίσκονται στις κερκίδες του αρχαίου θεάτρου των Γιτάνων. Αντίστοιχη «υπογραφή» έχουν δεκάδες εδώλια του θεάτρου, το οποίο κατασκευάστηκε με ασβεστόλιθο στα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ. Χωρού- σε 4.000 καθήμενους θεατές και είχε 28 σειρές εδωλίων σε δύο διαζώματα και 4 κλίμακες. Ανήκε δε στην ισχυρή αρχαία πόλη Γίτανα, δεύτερη χρονολογικά έδρα του Κοινού των Θεσπρωτών, από την ίδρυσή της το 330 π.Χ. έως το 167 π.Χ. Εντυπωσιακή είναι και η θέση της πόλης στο λόφο Βρυσέλλα. Τον «αγκαλιάζει» ο ποταμός Καλαμάς (και ο παραπόταμος Καλπακιώτικος), που ήταν πλωτός στην αρχαιότητα, προσφέροντας πρόσβαση στη θάλασσα και λειτουργώντας παράλληλα ως φυσικό οχυρό.

06. RAFTING ΚΑΙ ΙΠΠΑΣΙΑ ΣΤΟΝ ΑΧΕΡΟΝΤΑ (52 χλμ. – 1 ώρα και 10΄ από τα Σύβοτα)
Στην αρχαιότητα ο Αχέροντας ήταν ο προθάλαμος του Κάτω Κόσμου, ο υδάτινος δρόμος που έπαιρναν οι ψυχές για να καταλήξουν στον Άδη. Σήμερα, τα νερά του κάθε άλλο παρά… σκοτεινά είναι. Τα 4 τελευταία χιλιόμετρα του ποταμού παραμένουν πλωτά (από τα 64 συνολικά) και στις εκβολές του, στο χωριό Αμμουδιά, σύγχρονοι περαματάρηδες (βαρκάρηδες) επιστρατεύουν καΐκια και μύθους για μια βαρκάδα-εμπειρία. Δώδεκα χιλιόμετρα προς τα ανατολικά, το χωριό Γλυκή αποτελεί την ιδανική βάση για γνωριμία με το μυθικό ποτάμι. Από εδώ ξεκινά το μονοπάτι διάσχισης του φαραγγιού του Αχέροντα (5-6 ώρες) και άλλες μικρότερες πεζοπορίες, εδώ βρίσκονται κάποιες από τις πηγές του, εδώ έχουν και την έδρα τους εταιρείες δραστηριοτήτων που οργανώνουν rafting- μηδενικού βαθμού δυσκολίας– και ιππασία στα νερά του. Στον διαμορφωμένο χώρο αναψυχής, το καλοκαίρι γίνεται το αδιαχώρητο: σκηνές, τροχόσπιτα, καντίνες, εκατοντάδες κόσμου αποδεικνύουν πόση ζωντάνια μπορεί να υπάρχει τελικά στην πύλη του Άδη.

07. ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΔΗ ΣΤΟ ΝΕΚΡΟΜΑΝΤΕΙΟ (50 χλμ. – 1 ώρα από τα Σύβοτα)
Λένε ότι, αν μείνεις αρκετή ώρα μέσα στην υπόγεια στοά του Νεκρομαντείου του Αχέροντα, αισθάνεσαι ζαλάδα και η ακοή σου περιορίζεται. Κανείς δεν ξέρει αν αυτό είναι θέμα οξυγόνωσης, ακουστικής ή… μεταφυσικής, όπως και κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα τι ακριβώς συνέβαινε εκεί μέσα. Σε κάθε περίπτωση, ο αρχαιολογικός χώρος του Νεκρομαντείου, στο χωριό Μεσοπόταμος, συνδέεται με μύθους, τους οποίους θα σας αφηγηθούν με προθυμία οι φύλακες-ξεναγοί. Το ιερό των θεών του Κάτω Κόσμου πιθανότατα κατασκευάστηκε στα τέλη του 4ου-3ου αιώνα π.Χ. –στην περιοχή ήδη ζούσαν άνθρωποι επί πολλούς αιώνες– κοντά στην Αχερουσία λίμνη, στο σημείο όπου συναντιούνταν οι ποταμοί του Άδη, Αχέροντας και Κωκυτός. Η όλη κατασκευή παρουσιάζει ενδιαφέρον, ωστόσο τις εντυπώσεις κερδίζει η υπόγεια λαξευμένη στο πέτρωμα αίθουσα με τα 15 πώρινα τόξα: εκεί οδηγούνταν οι επισκέπτες μετά τις θυσίες και την απαιτούμενη κάθαρσή τους και έρχονταν σε επαφή με τους νεκρούς τους. Το ιερό λειτούργησε για δύο αιώνες, κατόπιν ερήμωσε και πολύ αργότερα, στις αρχές του 18ου αιώνα, χτίστηκε στη θέση του η Μονή Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.

08. ΕΞΩΤΙΚΕΣ ΒΟΥΤΙΕΣ ΣΤΑ ΣΥΒΟΤΑ
Η φωτογραφία του ΕΟΤ που ταξίδεψε στα πέρατα του κόσμου διαφημίζοντας τα Σύβοτα ως Καραϊβική της Ελλάδας είναι η μόνη που μπορεί να αποτυπώσει αυτό το πολύμορφο σύμπλεγμα ακτών, φιορδ και κατάφυτων νησιών. Και η ίδια η εμπειρία, βέβαια. Κάθε είδους πλεούμενο πέφτει στη θάλασσα το καλοκαίρι, ενοικιάζεται με ή χωρίς καπετάνιο –και χωρίς απαραίτητα δίπλωμα χειρισμού σκάφους, αφού υπάρχουν και εξωλέμβιες μηχανές λίγων ίππων– και δίνει την ευκαιρία στους επισκέπτες να απολαύσουν τα κρυστάλλινα νερά σε κοσμικές παραλίες ή ερημικές νησίδες. Οι διασημότερες… βουτιές είναι αυτές στην αμμώδη παραλία Μπέλα Βράκα, όπου πας και με τα πόδια βαδίζοντας σε μια ρηχή γλώσσα άμμου, αλλά και στην Πισίνα με τα καταγάλανα νερά. Ο ίδιος ο οικισμός διαθέτει μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, εστιατόρια, καφέ, μαρίνα και μια μεγάλη, ωραία περατζάδα.

09. ΦΟΡΟΣ ΤΙΜΗΣ ΣΤΟ ΣΟΥΛΙ (68 χλμ., 1 ώρα και 30΄ από τα Σύβοτα)
Άγρια βουνά σαν φυσικό φρούριο, άνυδρα και πετροσπαρμένα. Και ανάμεσά τους, στη Λάκκα, το ιστορικό Σούλι, γνωστό για τους κατοίκους του που πολέμησαν με θάρρος για την απελευθέρωση της Ελλάδας και για τις γυναίκες του που πήδησαν στον γκρεμό του Ζαλόγγου, για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων. Σήμερα αξίζει να κάνετε μια βόλτα στην περιοχή, για να δείτε το εντυπωσιακό τοπίο και το κ τηνοτροφικό χωριό με τα περίφημα πηγάδια, τις προτομές των οπλαρχηγών και τα πέτρινα σπίτια των οικογενειών τους – Τζαβέλλα, Μπότσαρη κ.ά. Καθίστε σε έναν από τους δύο καφενέδες για να μάθετε όλη την ιστορία και, αν έχετε όρεξη για περπάτημα, φτάστε στο ονομαστό Κούγκι. Σήμερα θα δείτε την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής και την απεριόριστη θέα, είναι όμως το σημείο όπου κατέφυγαν το 1803 μια χούφτα Σουλιώτες μαζί με τον καλόγερο Σαμουήλ. Όταν οι Τουρκαλβανοί του Αλή Πασά έφτασαν στην μπαρουταποθήκη που υπήρχε μέσα στην εκκλησία, οι Σουλιώτες έβαλαν φωτιά στα πυρομαχικά και η εκκλησία, στην οποία βρίσκονταν και αυτοί, ανατινάχτηκε. Απέναντι βρίσκεται και το κάστρο της Κιάφας, στο οποίο θα φτάσετε έπειτα από 30΄απαιτητικής ανάβασης. Κατασκευάστηκε από τον Αλή Πασά για να αποτρέψει την επιστροφή των Σουλιωτών. Ολοκληρώστε την εξόρμηση στους Μύλους Σουλίου. Η διακλάδωση βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα έξω από το χωριό και οδηγεί μέσα στη ρεματιά. Τρεχούμενα νερά, ένας αναστηλωμένος μύλος και ένα ωραίο καφενεδάκι πλάι στο ποτάμι θα σας βοηθήσουν να χαλαρώσετε μετά τόσες ιστορίες πολέμου και θυσίας.